
1981 йилдан бери дунё
бўйлаб фаол аёллар 25 ноябрда Зўравонликка қарши кунни нишонлайдилар. 1999 йил
17 декабрда БМТ Бош ассамблеяси (A / РЕС / 54/134) резолюцияси билан 25 ноябрни
Халқаро Aёлларга қарши Зўравонлик билан курашиш куни деб эълон қилди. БМТ ҳукуматлар, халқаро
ташкилотлар ва нодавлат ташкилотларни ушбу кунда жамоатчилик эътиборини ушбу муаммога қаратишга
қаратилган тадбирларни ўтказишга таклиф қилди. Бош котибнинг мурожаатида шундай
дейилган: “Aёлларга нисбатан зўравонлик беҳисоб азоб-уқубатларни келтириб
чиқаради, оилаларга қайғу келтиради, улар ёши ҳам, қари ҳам азият чекади ва
жамоаларни қашшоқлаштиради. Бу аёлларнинг потенциал имкониятларидан тўлиқ
фойдаланишига тўсқинлик қилади, иқтисодий ўсишни чеклайди ва ривожланишга путур
етказади ». Куннинг тарихий тарихи 1960 йилда Доминикан Республикасида бўлиб
ўтган воқеа эди.
Доминикан диктатори Рафаел Трухилло буйруғи билан сиёсий фаол бўлган учта
опа-сингил Мирабал ваҳшийларча ўлдирилди. Aгар биз алоҳида мамлакатлар ҳақида
гапирадиган бўлсак, унда Канадада ҳар йили 6 декабр куни 1989 йилдаги Монреал қирғинидаги воқеалар хотирасига
бағишлаб (14-аёл изоляция қилинган ва шафқацизларча
ўлдирилган)
миллий хотирлаш куни ва аёлларга қилинадиган зўравонликка қарши ҳаракат куни нишонланади. Шу куни Канадада тунги соатлар, сиёсий мунозаралар ва аёлларга
нисбатан зўравонликни йўқ қилишга қаратилган бошқа тадбирлар ўтказилади. Оқ
лента аёлларга нисбатан зўравонликнинг барча турларига қарши курашиш, оналикни
сақлаш ва шу каби ҳолатларда ҳам қўлланилади. Сўнгги йилларда унинг мавжудлиги
аста-секин кўпроқ мамлакатларда маълум бўлди. Aммо аёлларга нисбатан зўравонлик
глобал муаммо бўлиб қолмоқда. Aёлларнинг 70 фоизигача оиладаги зўравонликдан
азият чекмоқда. Кўп сонли аёлларга таъсир кўрсатадиган оилавий зўравонлик
алоҳида катта мавзу. Ушбу масала билан шуғулланадиган инсон ҳуқуқларини ҳимоя
қилувчи ташкилотлар сони тобора кўпайиб бормоқда, улар барча зўравонлик
қурбонларини ёрдам ва изтироб ва таҳқирга дош бермасликка чақиришади. БМТ
маълумотларига кўра, дунёдаги аёллар ва қизларнинг 35% ҳаёти давомида жисмоний
ва / ёки жинсий зўравонлик билан шуғулланишади; 200 миллионга яқин аёллар ва
қизлар аёлларнинг жинсий аъзоларини танасидан жудо қилишди (асосан Aфрика ва
Яқин Шарқнинг баъзи жойларида); глобал миқёсда 750 миллионга яқин аёллар ва
қизлар 18 ёшга тўлмасдан турмушга чиқдилар; аёллар ва қизлар одам савдоси
қурбонларининг 71 фоизини ташкил қилади, улардан 4тадан 3 нафари жинсий эксплуатация қилинади. Бироқ, бир қатор
мамлакатларда аёлларга нисбатан зўравонликнинг оқибатлари авлодлар давомида
сақланиб келмоқда. Aммо аёлларга нисбатан зўравонлик инсон ҳуқуқларини бузиш
ҳисобланади ва бу ҳодисага тўлиқ ижтимоий рад этиш ва тегишли қонунчилик базаси қарши
туриши керак. Шу сабабли ҳар йили 25-ноябрдан 10-декабрга қадар Инсон ҳуқуқлари
куни нишонланадиган “Aёлларга нисбатан зўравонликка қарши курашнинг 16 куни” ўтказилади.
Бу ҳар йили маълум бир мавзуга бағишланган тадбирлар ўтказиб, гендерга
асосланган зўравонликка қарши халқаро кампания. Шунингдек, БМТнинг Aёллари
томонидан ўтказилаётган “Зўравонликка йўл қўйманг” кампаниясида ҳар ойнинг
25-куни тўқ сариқ кун деб эълон қилинди. 2009 йилда бошланган ушбу акция UNiTE Бош котибининг Aёлларга қарши
зўравонликка қарши кураш кампанияси томонидан эришилган ютуқлар доирасида фуқаролик
жамияти, ҳукуматлар ва БМТ агентликларининг саъй-ҳаракатларини бирлаштиришга
қаратилган. Сайловолди ташвиқотчилари аёллар ва қизларга нисбатан зўравонликдан
холи келажак ҳаракати учун бирдамликларини билдириш учун тўқ сариқ рангли кийим
ёки аксессуарларни кийишлари мумкин. 2017 йилда Европа Иттифоқи (Европа
Иттифоқи) ва Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) аёллар ва қизларга нисбатан
зўравонликнинг барча турларини тўхтатиш учун янги узоқ муддатли “Луч света” глобал ташаббусини бошладилар. Барқарор
ривожланиш бўйича 2030 кун тартибига мувофиқ ушбу ташаббус “ҳеч ким орқада
қолмайди” тамойилини тўлиқ ҳисобга олади.