Mirtemir Tursunov (1910.30.5, Turkiston – 1978.25.1, Toshkent) – O’zbekiston xalq shoiri (1971). Eski maktabda ta’lim olgach (1919-1920), Toshkentga kelib, Almaiy nomidagi namuna ish maktabi (1920-1923) va O’zbek erlar bilim yurtida (1925-1929) tahsil ko’rgan. 1929 yil Samarqandga borib O’zbekiston Markaziy Ijroiya Komiteti raisi Y. Oxunboboyevning kotibi bo’lib xizmat qilgan va ayni paytda, Pedakademiyaning til va adabiyot fakultetida o’qiy boshlagan. U shu yillarda “Qizil qalam” adabiy tashkolotining a’zosi sifatida Botu, Oltoy singari “Millatchilar” bilan aloqada bo’lganligi uchun GPU tomonidan hibsga olingan (1932.8.8).Qamoqdan ozod bo’lgach, “Yangi hayot” gazetasida adabiy xodim (1936), respublika radioqo’mitasida bosh muharrir (1941). O’zdavnashrda muharrir (1942), Opera va balet teatrida adabiy emakdosh(1943-1944). Yozuvchilar uyushmasida bo’lim mudiri va maslahatchi (1957-1964), badiiy adabiyot nashriyotida muharrir (1965-1966) lavozimlarida xizmat qilgan. Mirtemirning ilk she’rlar to’plami – “Shu’lalar qo’ynida” (1928) milliy she’riyatimiz uchun yangi janr – sochma (nasriy she’r) janrida yozilgan bo’lib, davrning muhim masalalariga bag’ishlangan. Shundan keyin Mirtemir “Zafar” (1929), “Qaynashlarim” va “Bong” (1932) she’riy to’plamlarini e’lon qilgan. 30-yillar o’zbek she’riyatida doston janri katta mavqe kasb etadi. Mirtemir ham shu darda “Barot” (1930), “Xidir” (1932), “Dilkusho”, “Suv qizi” (1937), “Oysanamning to’yida” (1938), “Qo’zi” (1939) kabi dostonlarni yozadi va ularning aksarida oddiy mehnat ahli vakillari obrazini yaratadi. Umuman, Mirtemirning she’r va dostonlariga xos xususiyat shundaki, u oddiy kishilar hayoti va mehnatida “she’riyatbop” jihatlarni, ular ruhiy olamidagi go’zallik jilvalarini o’ziga xos noziklik va ziyraklik bilan ko’radi va aks ettiradi. Qoraqalpoq she’riyatidan qilgan tarjimalari va “Qoraqalpoq daftari” (1959) she’riy turkumining katta muvaffaqiyat qozonishi Mirtemirning “erkin” ijodkor safiga qaytishi va ijodiy yasharishiga sababchi bo’ldi. “Qoraqalpoq daftari”da (1957) namoyon bo’lgan xalqlar o’rtasidagi do’stlik va hamkorlik g’oyalari shoirning qozoq, qirg’iz va turkman diyorlariga qilgan safarlari ta’sirida yozilgan she’rlarida katta mahorat bilan davom ettirildi. Mirtemirning “Qoraqalpoq daftari” turkumidan o’rin olgan “Surat” lirik qissasi esa 60-70- yillarda o’zbek she’riyatida doston janriga e’tiborning kuchayishi va lirik doston janrining kamol topishiga katta ta’sir ko’rsatgan. Mirtemirning 60-70-yillarda yaratgan aksar she’rlari 20-asr o’zbek she’riyatining tom ma’nodagi durdonalaridir. U shu davrda she’riy texnikani mukammal egallagan shoir sifatidagina emas, balki tarix va Vatan tuyg’ulari bilan yashagan, shu muqaddas tuyg’ularni yonar so’z bilan ifodalagan shoir sifatida ham shuhrat qozondi. Mirtemir oddiy mehnat ahliga ruhan yaqin, uning tabiatini, maishiy hayotini, tilining kamalak ranglarini, dilidagi orzu va armonlarini yaxshi bilgan, inson qalbidagi ruhiy kolliziyalarni teran his qilgan va tasvirlagan shoirdir. Mirtemirning chin ma’noda xalq shoiri, milliy shoir bo’lganligi uning, ayniqsa, “Onaginam”, “Toshbu”, “Norbuvi”, “Pattining hasratlari” singari o’zbek ayollariga xos mehr-muhabbat, or-nomus, malohat, sabr-toqat va mehnatsevarlik fazilatlari kuylangan she’rlarida o’z tajassumini topgan. Mirtemir bu va boshqa she’rlari bilan o’zbek she’riyatiga xos xalqchilik ruhini behad darajada oshirdi. Ayni paytda Mirtemir she’rlari syujetliligi, tasvir etilayotgan zamon va makonning aniqligi, lirik qahramon ruhiy olamining yorqinligi va bokiraligi bilan ajralib turadi. Mirtemir she’riy ijodining muhim bir qismini qo’shiqlar tashkil etadi. Shoir Katta Farg’ona kanali qurilishiga bag’ishlangan “Yali-yali”, shuningdek, “Bog’ ko’cha”, “Bir go’zal”, “Qaro ko’zli”, “O’ynasin”, “Boqishi”, “Ustina” singari qo’shiqlar bilan o’zbek qo’shiqchilik san’ati ravnaqiga bebaho hissa qo’shdi. Shu bilan birga, Mirtemir bir qancha publitsistik va adabiy-tanqidiy maqolalar muallifi. Mirtemir o’tgan asrning 60-yillarida o’zbek she’riyatiga kirib kelgan talaygina yoshlarga ustozlik qilib, o’zining adabiy maktabini yaratdi. Badiiy tarjima Mirtemirning ijodiy faoliyatida katta o’rin egallaydi. U Abay, Mahtumquli, Berdaq she’rlaridan tashqari, qirg’iz xalqining “Manas” eposini (hamkorlikda), Shota Rustavelining “Yo’lbars terisini yopingan pahlavon” (hamkorlikda), A. S. Pushkinning “Ruslan va Lyudmila”, “Oyimqiz – qishloqi qiz”, M. Yu. Lermontovning “Ismoilbek”, “Ismoilbek”, “Savdogar Kalashnikov haqida qissa”, N. A. Nekrasovning “Rusiyada kim yaxshi yashaydi” kabi doston qissa va ertaklarini, G. Geyne, A. M. Gorkiy, Pablo Neruda, Nozim Hikmat, Samad Vurg’un  va boshqalarning she’rlarini o’zbek tiliga tarjima qilgan. “Karmen” va “Ulug’bek” operalari, “Natalka-poltavka”, “Bayadera”, “Keto va Kote” singari musiqali dramalar Mirtemir tarjimasida o’zbek tilida sahnalashtirilgan. Mirtemir Hamza nomidagi O’zbekiston Davlat mukofoti (1979), Berdaq nomidagi Qoraqalpog’iston Davlat mukofoti (1977) laureati. “Buyuk xizmatlari uchun” ordeni bilan mukofotlangan (2002). Toshkentdagi ko’cha va Andijon viloyati, Bo’z tumanidagi maktablardan biri Mirtemir nomi bilan atalgan. Shoir tug’ilgan Eski Iqon qishlog’ida Mirtemir uy-muzeyi barpo etilgan.

Ma'lumot: O'zbekiston milliy ensiklopediyasi. Toshkent. 2003.