SHAXSIY KABINETGA KIRISH
.
ARXIV
Sentabr 2023
YaDuSeChPaJuSh
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
252627282930
Versalda Molyerning "Tartyuf" komediyasi prеmyerasi bo'lib o'tgan kun
1664-05-12

350 yil avval Fransiyaning  katta komediya yozuvchisi, bir qator ajoyib komediyalarni yaratgan  Molyer o’z asarlarida ashula, musiqa va raqsni  ustalik   bilan dramaturgiyaga uyg’unlashtira olardi. Uning ko’p asarlari yuqori badiiy fazilatlari bilan birga, jamiyat uchun ham katta ahamiyatga ega bo’lgan. Agar o’zining birinchi komediyalarida Molyer ijtimoiy satira chizig’ini ehtiyotlik bilan o’tkazgan bo’lsa,  1660- yillarda u o’zining  eng yaxshi komediyalarini yaratdi, ularda  fransuz jamiyati  yuqori qatlamini tanqidga olgan. O’ziga xos realizm va topqirlik bilan Molyer nuqsonlarni oshkor qilgan, qizg’onchiqlar, ikkiyuzlamachilar va rohib kiyimidagi yoki qimmat parikdagi faxshbozlar qiyofalari galereyasini yaratibgan. 1664 yilda Molyer "Tartyuf, yoki munofiq" komediyasini yaratgan. Unda avtor fransuz jamiyatini  ahloqiy  tuzatish bahonasida qiynayotgan va yo’ldan urayotgan  cherkov va ruhoniylar ustidan kuladi.  Komediya  birinchi tahririda 3 sahnadan iborat edi va Versalda tayyorlanayotgan ulkan bayramda  ko’rsatish uchun mo‘ljallangan edi,  Molyer ham bayramni tashkil etishga  jalb qilingandi. 1664 yili  12 mayda Versalda "Sehrli orollar ko’ngil xushliklari" saroy bayramida Molyerning "Tartyuf, yoki munofiq"  komediyasi  premyerasi  bo’lib o’tgan, u yerda fransuz jamiyati eng yuqori tabaqasi ishtirok etgan. Biroq pyesa bayramni buzdi hamda aristokratlar va ruxoniylar yashirin va nufuzli tashkiloti  "muqaddas  sovg’alar  jamiyati" ning   bo’ronli g’azabini  chaqirdi. Tartyuf qiyofasida jamiyat  o’z a'zolariga satirani ko’rdi  va pyesa ta'qiqlanishiga erishdi,   Molyerga qarshi bo’lsa qirolicha   Anna Avstriyskaya boshchiligida haqiqiy mahfiy bitm paydo bo’ldi. Aynan u  "Muqaddas  sovg‘alar  jamiyati"ni boshqarardi.  Dramaturgni dinni va cherkovni haqoratda ayblashdi,  buning uchun muallifni gulxanda yoqmoqchi bo’lishgan. Molyer komediyasi  uchun  uzoq va ko‘p kurashishga to’g‘ri kelgan. U qirolning nomiga arznoma yozdi: "Tartyuflar  siz oliy xazratning  ishonchiga chaqqonlik bilan  singib ketishgan va asl nusxalar erishdilar ta'qiqini", lekin bu hech nima  olib kelmadi.  Molyer pyessani qaytadan ishalashiga to’g’ri keldi va o’tkir satira joylarini yumshatdi. Yangi ko’rinishda kulgi sahna asari,  endi 5 aktdan iborat bo’ldi va  «aldamchi» deb  nomlandi. Qirol tomonidan  iltimosnomasiga ruxsat javobi berildi. Lekin keyin 1667 yili  avgustda birinchi spektakldan keyin Molyer Parij sudining ta'qiqini oldi, hamda arxiyepiskop ham bu "eretik" komediyani  sahnalashtirish va ko’rishni  cherkovdan chetlatish  havfi  ostida  man etdi. Faqat  bir yarim yildan so‘ng Molyer "Tartyuf", ta'qiqini bekor qilishga  muvaffaq bo’‘ldi. U uchinchi tahririda taqdim etilgan va bizning kunlarga shu holda yetib kelgan.


Sayt “OPEN WEB” tomonidan tayyorlangan