Jizzax viloyati-O’zbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. Respublikaning markaziy qismida. 1973 yil 28 dekabrda tashkil etilgan. Shimoliy-sharqda Qozog’iston Respublikasi va Sirdaryo viloyati, janubiy-g’arbda Samarqand, Navoiy viloyatlari, jaubiy-sharqda Tojikiston Respublikasi bilan chegaradosh. Maydoni 21,1 ming km2. Aholisi 991 ming kishi (2001). Jizzax viloyatida 12 ta qishloq va tuman (Arnasoy, Baxmal, Do’stlik, Jizzax, Zarbdor, Zafarobod, Zomin, Mirzacho’l, Paxtakor, Yangiobod, Forish, G’allaorol), 7 shahar (Gagarin, Dashtobod, Do’stlik, Jizzax, Marjonbuloq, Paxtakor, G’allaorol), 8 shaharcha (Bo’ston, Zarbdor, Zafarobod, Zomin, O’smat, Uchquloch, Yangiqishloq, Qo’ytosh), 95 qishloq fuqarolari yig’ini bor (2001). Markazi-Jizzax shahri. Tabiati. Relyefi tog’lik, qir va tekisliklardan iborat. Janubiy qismini Turkiston tizmasining tarmoqlari (Molguzar tizmasi), g’arbini Nurota tizmasining sharqiy qismi egallagan. Shimol va shimoliy-g’arbi va sharqiy qismi (Mirzacho’l va Qizilqum cho’lining janubiy-sharqi) tekislikdan iborat. Iqlimi keskin kontinental. Yanvarning o’rtacha temperaturasi -G dan -4° gacha, iyulniki 28°. Tog’ oldilarida iqlim cho’l va dashtlarga nisbatan yumshoq. Yillik yog’in viloyat janubda 400-500 mm, shimolda 250-300 mm. Vegetatsiya davri 210-240 kun. Yillik quyoshli kunlar 2800-3000 soat. Eng yirik daryolari-Sangzor, Zominsuv. Tog’lardan oqib tushuvchi soy ko’p. Ekinlarni sug’orish uchun Tuyatortar kanali, 1 va 2-Janubda Mirzacho’l kanallari, Jizzax, Zomin, Qorovultepa suv omborlari qurilgan. 2001 yilda Arnasoy suv ombori qurila boshlandi. Arnasoy, Aydarko’l va Tuzkon ko’llaridan baliqchilikda foydalaniladi. Tog’ yon bag’irlarida yovvoyi jiyda, archa, bodom, yong’oq, na’matak, zira, rovoch, zirk kabilar o’sadi. Yovvoyi hayvonlardan oq tirnoqli ayiq, chiyabo’ri, tulki, quyon, qobon, bo’rsiq, jayra uchraydi; burgut, lochin, qora turna, bulduruq, tuvaloq, tustovuq, qirg’ovul, yovvoyi o’rdak, kaklik kabi qushlarning 150 dan ortiq turi mavjud. Viloyatda Zomin milliy bog’i, Zomin va Nurota davlat quriqxonalari tashkil qilingan. Tarkibida temir, oltingugurt, vodorod, radiy, kremniy kislotasi, karbon gazi, ishqor bo’lgan shifobaxsh mineral suvlar bor. G’allaorol, Forish, Mirzacho’l tumanlarida balneologik sanatoriylar faoliyat ko’rsatadi. Sulfatxlorid natriyli Chimqo’rg’on balchig’idan fizioterapiya va davolash profilaktika muassasalarida foydalaniladi. Aholisi 1 km2 ga 46,9 kishi to’g’ri keladi (2001). Aholining ko’pchiligi o’zbeklar, shuningdek, qozoq, qirg’iz, tojik, rus, tatar, turk, ukrain, nemis, fors, arman va boshqalar. Jami 70 dan ortiq millat vakili yashaydi. Shaharliklar 30%, qishloq aholisi 70% ni tashkil etadi. Viloyat 1973-yil 28-dekabrida tashkil topgan. Respublikaning markaziy qismida joylashgan. Shimolda Qozog’iston, janubda Tojikiston, g’arbda Samarqand va sharqda Sirdaryo viloyatlari bilan chegaralanadi. Maydoni 20,5 ming kvadrat kilometrga teng bo’lib, respublika maydonining 4,5 foiziga teng. Tabiiy-geografik jihatdan viloyatning janub tomonlarida Turkiston tog’ tizmasining g’arbiy tarmoqlari (Molguzar tizmasi), g’arbiy qismida Nurota tog’ tizmasi tarmog’i mavjud. Viloyat aholisi 1166,7 ming(2011)dan ortiq bo’lib, uning taxminan uchdan ikki qismi qishloq aholisi hisoblanadi. Jizzax viloyati hududida aholining o’rtacha zichligi 57 kishi. Viloyat tarkibiga 12 tuman kiradi: Arnasoy, Baxmal, Do’stlik, G’allaorol, Jizzax, Zarbdor, Zafarobod, Zomin, Mirzacho’l, Paxtakor, Forish va Yangiobod. Viloyatda 7 shahar mavjud, markazi Jizzax shahri. Viloyatda 2 ta oliy o’quv yurti, 31 ta umumiy o’rta ta’lim maktablari bor.