Rasmiy
nomi – Yangi Zelandiya. Poytaxti-Vellington. Hududi-268680 km2.
Aholisi-448650 kishi (2013). Davlat tili-ingliz, maori tillari va imo-ishoralar.
Aholining asosiy qismi xristian diniga e’tiqod qiladi. Pul birligi-yangi
zelandiya dollari. Geografik joylashuvi va tabiati. Tinch okeanining
janubi-g’arbiy qismida ikkita yirik orolda (Kuk bo’g’ozi ajratib turadigan
shimoliy va janubiy orollarda) va bir necha mayda (Styuart, Chatem, Kermadek,
Kempbell) orollarda joylashgan davlat. Sharqda – Tinch okeani, shimolda- Fiji dengizi,
g’arbda esa orollarni Avstraliya materigidan ajratib turadigan Tasman dengizi
bilan tutashib ketgan. Bundan tashqari, Yangi Zelandiya Tinch okeanining
markaziy qismida joylashgan Tokelau, Kuk, Niue
orollariga egalik qiladi. Sohil bo’ylab chegara uzunligi – 15134 km. Qirg’oqlari
f’ordlar bilan ajralgan. Hududining katta qismini tog’lar, qoyalar va
tepaliklar egallagan. 200 dan ko’proq cho’qqilarning balandligi 2300 m dan ortiq. Eng yuqori
nuqtasi-Kuk tog’i (3764 m).
Faol harakatdagi vulqonlar, geyzerlar, issiq mineral buloqlar bor. Tez-tez
zilzila bo’lib turadi. Mamlakatda vulqonlar faoliyati natijasida paydo bo’lgan
ko’llar juda ko’p bo’lib, ularning eng yirigi – Taupo (606 m2) ko’lidir. Bosh
daryosi – Uaikato. Asosiy tabiiy resurslari – tabiiy gaz, temir rudasi, ko’mir,
qo’rg’oshin, mis, oltin, gidroenergetik resurslar. Umumiy yerlarining yarmidan
ko’prog’i (53 %) ni o’tloq va yaylovlar, 38% hududini o’rmon va to’qayzorlar
egallaydi. Iqlimi-Mo’tadil. Janubiy orolning tekisliklari va shimoliy orolning
bir qismi tassek (qumlikda o’sadigan o’simliklar) bilan qoplangan. Tog’larda
janub qoraqayini (shamshod) o’rmonlari, shimoliy orolda esa subtropik o’rmonlar
bor. Orollarning faunasi juda o’ziga xos. Yangi Zelandiyadagi qushlarning 90% i
endemiklardir (endemik-jaydari, ma’lum bir joyga xos bo’lgan). Kam uchraydigan,
uchmaydigan qushlarning ko’pchilik turlari – kivi, kakapo to’tisi, juda kam
uchraydigan takaxe qushi ham mavjud. Yangi Zelandiyada eng qadimgi
umurtqalilardan – tuatara yoki gatteriyalar bu yerda mamontlar paydo bo’lgunga
qadar ham istiqomat qilishgan. Mamlakat Buyuk Britaniya Hamdo’stligi tarkibiga
kiradi. Yangi Zelandiya 10 provinsiyaga bo’lingan. Mamlakat 1907 yilning 26 sentyabrida
Buyuk Britaniyadan mustaqillik olgan.
Ma’lumot:
Jahon mamlakatlari. “O’zbekiston”. T.2013.