
SHOHIDA MA'ZUMOVA
(1907-1988)
Taniqli o‘zbek aktrisasi Shohida Ma'zumova 12 yanvar 1907 yilda Toshkent
shahrida tug‘ilgan. U 1925 yilda xotin-qizlar pedagogika bilim yurtini, 1954
yilda A. Ostrovskiy nomidagi Teatr va rassomlik san'ati institutining rejissyorlik
fakultetini tugatgan.
Sh. Ma'zumova 1925-1929 yillarda xotin-qizlar pedagogika bilim yurtida
muallima, 1929-1961 yillarda Hamza nomidagi O‘zbek Davlat akademik drama teatri
(hozirgi O‘zbek milliy akademik drama teatri)da aktrisa bo’lib ishlagan. 1961
yildan to umrining oxirigacha A. Ostrovskiy nomidagi Toshkent teatr va
rassomlik san'ati institutida o‘qituvchi bo‘lib ishlab, butun malakasi va katta
tajribasini yosh aktyorlarni tarbiyalashdek muhim ishga bag‘ishladi.
Shohida Ma'zumova 1929 yilda Hamza teatrida sahnalashtirilgan G‘ulom
Zafariyning «Halima» spektaklidagi Halima obrazi bilan san'atga kirib keldi va
o‘ttiz yil tinimsiz ijodiy izlanish natijasida g‘arb va rus dramaturglari hamda
o‘zbek ijodkorlarining o‘nlab spektakllarida bosh rollarni ijro etdi. O‘zi bir
necha spektakllarni sahnalashtirib, san'atda o‘z o‘rnini topdi, rejissyor,
iste'dodli aktrisa sifatida xalq hurmatiga sazovor bo‘ldi.
U yaratgan Shirin (Xurshid, «Farhod va Shirin», 1930), Turandot (K.
Gotsi, «Malikai Turandot», 1930). Sultonbegim (M. Shayxzoda «Jaloliddin» 1944), Alisa (O. Turi “Chuqur ildizlar”, 1948),
Sanobar (K. Yashin, A. Umariy. «Hamza», 1949), Muattar (N. Safarov, «Sharq tongi». 1950),
Surmaxon (B. Rahmonov, «Yurak sirlari» 1953), Amaliya (F. Shiller,
«Qaroqchilar». 1955) kabi obrazlar hayotiyligi, tabiiyligi, ta'sir kuchining
zo‘rligi va katta jozibasi bilan o‘zbek teatr san'atida o‘z o‘rniga egadir.
Aktrisa, ayniqsa, Surmaxon obrazida hayotga yuzaki yondashuvchi, yengil
tabiatli, tantiq ayollarning umumlashma obrazini shunday jonli va katta joziba
bilan yaratdiki, natijada Surmaxon ismi ommalashib, shu xildagi ayollarni xalq
Surmaxon deb atay boshladi. Bu faqat katta iste'dod sohibasi Sh.
Ma'zumovaninggina emas, balki dramaturg va teatr ijodiy jamoasining ham katta
yutug‘i edi. Aktrisa yaratgan boshqa obrazlar haqida ham shunday fikrlarni
aytish mumkin.
Ba'zi yetakchi san'atkorlarning aktyorlik bilan rejissyorlik ishini
baqamti olib borish odati Hamza teatri ijodkorlariga ham xos xususiyatdir.
Biroq, bunday san'atkorlarni barmoq bilan sanash mumkin. Shohida Ma'zumova ana
shunday qo‘shaloq iste'dod egasi bo‘lgan san'atkor edi. U 1954 yilda Buxoro
teatrida Bahrom Rahmonovning «Yurak sirlari», 1956 yilda Hamza teatrida Odil Yoqubovning
“Aytsam tilim, aytmasam dilim kuyadi» (Olim Xo‘jayev bilan hamkorlikda), 1957
yilda Hamzaning «Paranji sirlari» spektakllarini sahnalashtirdi.
Shuningdek, Sh. Ma'zumova
aktyorlik, rejissyorlik faoliyatini pedagoglik bilan birga olib bordi, ko‘plab
iste'dodli yosh aktyorlarning teatrda o‘z o‘rinlarini topishlarida sidqidildan
mehnat qilib, ustoz san'atkor sifatida katta hurmat va e'tiborga sazovor
bo‘ldi.
Iste'dodli san'atkor va pedagog Shohida Ma'zumovaning ko‘p qirrali
ijodiyoti munosib taqdirlangan. 1955 yilda unga «O‘zbekiston xalq artisti»
faxriy unvoni berilgan edi.
Shohida Ma'zumova 1988
yilda Toshkentda vafot etdi.
Shokirov O’.
O’zbek san’atkorlari .- T.,2010