
Delegatlar
yangi xalqaro kunni belgilashga qaror qildilar va 29 aprelni tanladilar. 1997
yil shu kuni Konventsiya kuchga kirdi. Ammo 2015 yilda Kimyoviy qurollarni
ishlab chiqarishni, zaxiralashni va ulardan foydalanishni taqiqlash va ularni
yo‘q qilish to‘g’risidagi konventsiyaga qatnashuvchi davlatlarning
konferentsiyasi o‘zining 20-sessiyasida Kimyoviy urushning barcha qurbonlarini
xotirlash kunini har yili 30-noyabrda yoki uning navbatdagi sessiyasi boshlanishining
birinchi kuni nishonlashga qaror qildi. Birinchi marta kimyoviy qurol Birinchi
Jahon urushi paytida (1914-1918) avval Germaniya, so‘ngra urushda qatnashgan
boshqa mamlakatlar tomonidan ishlatilgan. Keyinchalik Eron-Iroq mojarosi
paytida Italiya tomonidan Efiopiyaga, Yaponiya Xitoyga qarshi, AQSh Koreya va
Vetnamga qarshi ishlatilgan. 1993 yilda Parijda dunyoning 130 ta davlatining
vakolatli vakillari 1997 yilda kuchga kirgan Kimyoviy qurollarni ishlab
chiqarishni, ishlab chiqarishni, zaxiralashni va ulardan foydalanishni
taqiqlash to‘g’risidagi konventsiyani imzoladilar. Konventsiyaning Tomonlari
kimyoviy qurol ishlab chiqarmaslik, boshqa yo‘l bilan olish, to‘plamaslik yoki
saqlamaslik, o‘tkazmaslik, ishlatmaslik va ulardan foydalanish uchun harbiy
tayyorgarlik ko‘rmaslik majburiyatini oladilar; hech kimga yordam bermaslik,
rag’batlantirmaslik yoki hech kimni Konventsiyani buzishga undamaslik;
tartibsizlikni nazorat qiluvchi kimyoviy vositalarni urush quroli sifatida
ishlatmaslik; Konventsiya kuchga kirgandan keyin 10 yildan kechiktirmay barcha
kimyoviy qurol zaxiralari va ularni ishlab chiqarish uchun moslamalarni yo‘q
qilish. 2006 yilda ushbu muddat 5 yilga uzaytirildi. 2013 yil 8-19 aprel
kunlari Gollandiyaning Gaaga shahrida bo‘lib o‘tgan Kimyoviy qurollar to‘g’risidagi
konventsiyaning ishtirokchi-davlatlarining Uchinchi konferentsiyasi, konsensus
asosida siyosiy deklaratsiyani qabul qilib, ishtirok etuvchi davlatlarning
kimyoviy qurolni global taqiqlash boʼyicha “so‘zsiz majburiyatini” tasdiqladi.
188 ta davlat Konventsiyaning ishtirokchilari hisoblanadi (2010 yil holatiga ko‘ra),
ular e‘lon qilingan kimyoviy qurollarning barcha zaxiralarini yo‘q qilishlari
kerak. Dunyo bo‘ylab kimyoviy qurol zaxiralarining 98% Konventsiyaga qatnashgan
davlatlarning qo‘lida. Shu bilan birga, bir qator davlatlar Konventsiyaga qo‘shilmagan
va ularning xalqaro hamjamiyat oldida hech qanday majburiyatlari yo‘q. Ushbu
kunni nishonlashda BMTga a’zo davlatlar kimyoviy qurol qurbonlari xotirasini
hurmat qilishadi va kimyoviy qurolni taqiqlash tashkiloti (OPCW) kimyoviy qurol
tahdidini yo‘q qilish va shu bilan tinchlik, xavfsizlik va ko‘p qirralilik
maqsadlariga o‘z hissasini qo‘shish majburiyatini yana bir bor tasdiqlaydilar.