Italiyadagi eng kuchli zilzila. Yuz yil oldingi Messina zilzilasi tarixi

1908-yil 28-dekabrda Italiyaning janubiy qismida joylashgan Sitsiliya va Kalabriyada sodir bo‘lgan Messina zilzilasi shu paytgacha Yevropa tarixida yuz bergan eng kuchli zilzilalardan biri edi. 7,1 balli ushbu zilzila natijasida Messina va Regjio Kalabriya shaharlari deyarli butunlay vayrona holatiga kelib qoldi. Zilzila 75 mingdan 82 minggacha odamning umriga zomin bo‘ldi.

Zilzila qanday sodir bo‘ldi?

1908-yil 28-dekabr taxminan soat 05:20 da magnituda shkalasi bo‘yicha 7,1 ball bo‘lgan dahshatli zilzila sodir bo‘ldi. Zilzilaning episentri Messina port shahri va Regjio Kalabriyani ajratib turadigan Messina bo‘g‘ozi edi (Geophysical Research Letters Vol. 35, Issue 6, March 2008. “On the cause of the 1908 Messina sunami, southern Italy”).

Zilzila Messinani deyarli tekislikka aylantirdi. Shahardagi, taxminan, 91 foiz inshoot vayrona holiga kelib qoldi yoki tuzatib bo‘lmaydigan darajada shikastlanishga yuz tutdi. Zilzila ro‘y bergan hudud va unga yondosh shaharlarda 75 mingga yaqin odam halok bo‘ldi. Regjio Kalabriya va Kalabriyaning boshqa hududlari ham katta zarar ko‘rdi, 25 mingga yaqin odam hayotdan ko‘z yumdi. Regjioning uzoq yillik tarixga ega markazi deyarli butunlay yo‘q bo‘lib ketdi.

 Zilzila natijasida yer taxminan 30 soniya davomida to‘xtovsiz silkinib turdi, vayronagarchilik 4 300 kilometr kvadrat maydonni egalladi. Tabiiy ofatdan qutulib qolgan yosh shifokor keyinchalik voqealarni shunday eslaydi: “Chuqur sukunatni minglab bomba portlatilganday g‘ayrioddiy shovqin buzdi, so‘ng shiddatli yomg‘ir yog‘ib yubordi. O‘zining so‘zlariga ko‘ra, keyin u “dahshatli hushtak ovozini” eshitdi va bu tovushni “suvda vishillayotgan minglab qizigan dazmollar” ovoziga o‘xshatdi.

Qurbonlar sonining ko‘pligi zilzila sodir bo‘lgan vaqt bilan bog‘liq edi. Bu paytda ko‘pchilik uxlab yotgandi va ular o‘z-o‘zidan vayronalar ostida qolib qurbon bo‘ldi.