
Pitsa (italyancha: pizza) italyancha
taom boʻlib, ustiga pomidor, oishloq va koʻpincha turli
xil mahsulotlar (masalan, kolbasa, qoʻziqorin, piyoz, zaytun) qoʻshilgan,
odatda dumaloq, tekis asosli xamirturushli bugʻ doy xamirdan iborat., sabzavot, go’sht va
boshqalar), keyin anʼanaviy ravishda yogʻochli pechda yuqori haroratda
pishiriladi. Kichkina pitsa baʼzan pizzetta deb ataladi. Pitsa tayyorlaydigan
odam pizzaiolo deb nomlanadi.
Pitsa atamasi
birinchi marta 10-asrda Italiyaning Kampaniya bilan chegaradosh Latsio
shahridagi Gaeta shahridan lotincha qoʻlyozmada qayd
etilgan. Zamonaviy pitsa Neapolda ixtiro qilingan va bu taom
turlari koʻplab mamlakatlarda mashhur boʻldi. Bu dunyodagi eng mashhur
oziq-ovqatlardan biriga aylandi va YEVROPA, Shimoliy Amerika va
Avstraliyada keng tarqalgan tez ovqatlanish mahsuloti; pitseriyalarda (pitsa
boʻyicha ixtisoslashgan restoranlar), Oʻrta er dengizi taomlarini taklif
qiluvchi restoranlarda, pizza yetkazib berish orqali va koʻcha taomlari
sifatida mavjud. Turli oziq-ovqat kompaniyalari oziq- ovqat doʻkonlarida
muzlatilishi mumkin boʻlgan tayyor pitsalarni uy pechida isitish uchun
sotadilar.
2017-yilda
jahon pitsa bozori 128 milliard dollarni, AQShda esa 44 milliard
dollarni tashkil etib, 76 000 ta pitseriyaga tarqaldi. Umuman olganda, 2 yosh
va undan katta yoshdagi AQSh aholisining 13 foizi har qanday kunda pitsa
isteʼmol qilgan.
Associazione
Verace Pizza Napoletana (lit. Haqiqiy
Neapolitan Pizza Assotsiatsiyasi) 1984-yilda tashkil etilgan notijorot
tashkilot boʻlib, shtab-kvartirasi Neapolda joylashgan boʻlib, u anʼanaviy
Neapolitan pizzasini targʻib qilishni maqsad qilgan. 2009-yilda Italiya
soʻroviga koʻra neapolitan pitssa Yevropa ittfoqida anʼanaviy maxsus
kafolatlangan taom sifatida roʻyxatga olindi va 2017-yilda uni tayyorlash
sanʼati YUNESKOning nomoddiy madaniy meros roʻyxatiga kiritildi.
„Pitsa“
soʻzi birinchi marta eramizning 997-yilida, keyin ham Vizantiya imperiyasining
bir qismi boʻlgan Gaeta shahridan lotin matnida paydo boʻlgan; matnda
aytilishicha, maʼlum bir mulkni ijaraga oluvchi Gaeta duodecim episkopiga
har Rojdestbo kunida („oʻn ikkita pitsa“) va har Psxa
yakshanbasida yana oʻn ikkita pitssa berishi kerak.